Tăng cường các giải pháp nâng cao chương trình điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV

Từ năm 2014, Tổ chức Y tế Thế giới đã khuyến cáo các quốc gia về triển khai điều trị dự phòng dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP) là một lựa chọn dự phòng bổ sung quan trọng, là một phần của chiến lược dự phòng HIV toàn diện cho những người có nguy cơ cao nhiễm HIV.
Dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP) là liệu pháp dự phòng mang tính đột phá, có thể giảm nguy cơ lây nhiễm HIVqua đường tình dục tới hơn 97% nếu sử dụng đúng cách, như một phần của chiến lược dự phòng tổng thể.
Tại Nghệ An Chương trình PrEP được triển khai từ năm 2020 đến nay, toàn tỉnh có 3532 khách hàng sử dụng dịch vụ ít nhất 1 lần trong kỳ báo cáo. Khách hàng đang sử dụng PrEP 1087 khách hàng đến cuối kỳ báo cáo, tỷ lệ phần tram khách hàng sử dụng PrEP tiếp tục uống 3 tháng trở lên đạt 75,3%. Tỷ lệ khách hàng sử dụng PrEp duy trì điều trị đạt 71,8%. Có thể nói khi mới triển khai chương trình PrEP nhận được sự quan tâm của nhóm đích với số lượng đăng ký sử dụng ngày càng tang. Tuy nhiên, tình trạng bỏ trị giữa chừng diễn ra phổ biến ở nhiều tỉnh thành trên cả nước, ảnh hưởng nhiều đến tính bền vững và hiệu quả lâu dài của chương trình PrEP.
Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tỉ lệ bỏ trị PrEP cao là do nhận thức còn hạn chế của cộng đồng về biện pháp này. Nhiều người vẫn chưa hiểu rõ về cơ chế hoạt động, tác dụng phòng ngừa HIV cũng như tầm quan trọng của việc tuân thủ điều trị, điều đó cũng dẫn đến việc đánh giá thấp lợi ích của nó trong phòng ngừa HIV, cũng như không nhận thức được sự cần thiết phải sử dụng thuốc đều đặn và lâu dài. Những quan niệm sai lệch này dẫn đến hành vi sử dụng PrEP không đúng cách, thiếu tuân thủ và dễ dàng bỏ cuộc giữa chừng. Bên cạnh đó, sự phân vân về tác dụng phụ, về ảnh hưởng tới sức khoẻ sau khi sử dụng thuốc cũng khiến khách hàng lo ngại, dè dặt…. Vấn đề nhận thức, khó khăn trong tiếp cận dịch vụ PrEP cũng là một yếu tố quan trọng khiến người sử dụng bỏ trị. Nhất là PrEp từ xa, nhiều khách hàng cũng như cơ sở điều trị không mặn mà vì nhiều giấy tờ thủ tục. Ngoài ra, các rào cản văn hóa - xã hội cũng góp phần không nhỏ vào tình trạng bỏ trị PrEP...
Để tăng độ bao phủ, duy trì độ bền vững của chương trình PrEP cũng như mở rộng đối tượng can thiệp. Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Nghệ An ngoài việc giao chỉ tiêu cho các cơ sở điều trị, cũng đã thiết lập mạng lưới liên kết nhằm tuyên tuyên truyền, phổ biến chương trình điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV cho các nhóm đối tượng nguy cơ cao trên địa bàn.. Tăng cường các hoạt động truyền thông tạo cầu, đa dạng hóa các kênh thông tin và xây dựng nội dung truyền thông phù hợp với đặc điểm của từng nhóm quần thể có hành vi nguy cơ cao, nhằm tăng khả năng tiếp cận với dịch vụ điều trị PrEP của các nhóm đối tượng này, chú trọng truyền thông trên nền tảng mạng xã hội facebook, zalo, tiktok…nhằm tiếp cận được khách hàng càng nhiều càng tốt. Bên cạnh đó, truyền thông giảm kỳ thị và phân biệt đối xử liên quan đến HIV/AIDS và PrEP. Qua đó, tạo dựng một môi trường xã hội chấp nhận và hỗ trợ người sử dụng PrEP, đặc biệt là với các nhóm nguy cơ cao.
Phòng khám Glink, đơn vị chủ lực trong trong điều trị PrEP cũng đã tích cực tổ chức các đợt PrEP lưu động mang theo trang thiết bị chuyên dụng thực hiện khám, sàng lọc, lấy mẫu xét nghiệm, lập hồ sơ bệnh án, kê đơn điều trị và cấp phát thuốc PrEP miễn phí từ nguồn Dự án cho bệnh nhân đủ tiêu chuẩn điều trị tại cộng đồng. Đối với hoạt động PrEP lưu động được thực hiện không định kỳ, tùy thuộc vào số lượng khách hàng do đội ngũ tuyên truyền viên đồng đẳng tiếp cận được để tổ chức các buổi lưu động phù hợp tình hình thực tế.
Tăng cường cung cấp miễn phí sinh phẩm tự xét nghiệm HIV bằng dịch miệng qua website http://tuxetnghiem.vn để những người có hành vi nguy cơ nhiễm HIV tự làm xét nghiệm HIV và được kết nối làm xét nghiệm khẳng định khi test khách hàng có phản ứng, những khách hàng không phản ứng tư vấn hỗ trợ kết nối điều trị PrEP… .Thiết nghĩ, để chương trình PrEP phát huy hiệu quả tối đa, cần có sự vào cuộc và phối hợp chặt chẽ giữa các ban, ngành và lĩnh vực khác nhau như y tế, giáo dục, đoàn thanh niên, lao động - xã hội, tổ chức xã hội và cộng đồng. Bên cạnh đó, cần đa dạng hóa các mô hình cung cấp dịch vụ, hướng tới sự thuận tiện cho khách hàng. Ngoài các cơ sở y tế công lập, việc huy động sự tham gia của khu vực tư nhân và các tổ chức cộng đồng sẽ giúp mở rộng đáng kể độ bao phủ của dịch vụ PrEP. Các mô hình tiếp cận dựa vào cộng đồng, đặc biệt là với các nhóm nguy cơ cao, sẽ giúp họ dễ dàng tiếp cận PrEP hơn trong bối cảnh còn nhiều rào cản và kỳ thị xã hội. Việc tư vấn và hỗ trợ người sử dụng PrEP đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì tuân thủ điều trị và giảm tỉ lệ bỏ trị. Các nhân viên y tế, đặc biệt là tư vấn viên cộng đồng, cần được tập huấn về kỹ năng tư vấn, truyền thông về PrEP. Họ cần có khả năng cung cấp thông tin đầy đủ, giải đáp các thắc mắc của người bệnh, đồng thời hỗ trợ họ xử trí các vấn đề gặp phải trong quá trình điều trị như tác dụng phụ của thuốc.
Việc triển khai tốt chương trình PrEP sẽ là một bước tiến lớn trong kiểm soát tình hình nhiễm HIV, nhất là trong nhóm quan hệ tình dục đồng giới nam, góp phần quan trọng trong phòng ngừa lây nhiễm HIV.