Tại Nghệ An Chương trình điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP) được triển khai bắt đầu từ tháng 6/2020 với sự hỗ trợ của Dự án Quỹ toàn cầu. Đến nay, đã triển khai tại 5 phòng khám gồm: Bệnh viện TP Vinh, TTYT Quỳ Hợp, TTYT Tương Dương, BVĐK Diễn Châu và 01 phòng khám tư nhân (PK Glink). Nghệ An là một trong những địa phương triển khai và có số người tham gia điều trị luôn vượt chỉ tiêu hàng năm. Đến quý 1/2024, toàn tỉnh có 2051 khách hàng sử dụng dịch vụ ít nhất 1 lần trong kỳ báo cáo. Khách hàng đang sử dụng PrEP sẽ được xét nghiệm HIV miễn phí 3 tháng một lần, điều đáng chú ý là khách hàng sử dụng PrEP thường xuyên trên địa bàn tỉnh qua xét nghiệm chưa ghi nhận trường hợp nào bị nhiễm HIV. PrEP thực sự đóng vai trò quan trọng, là vũ khí mới trong việc phòng ngừa lây nhiễm HIV, nhất là trong nhóm nam quan hệ tình dục nam với nam (MSM).
Hiện nay, tình hình lây nhiễm HIV đang có xu hướng tăng cao trong nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) đáng lo ngại. Theo Cục Phòng, chống HIV/AIDS, ước tính số lượng MSM tại Việt Nam có khoảng 178.000 người. Tỷ lệ hiện nhiễm HIV tăng nhanh trong nhóm này, từ 3,95% năm 2011 lên 5,1% năm 2015; 11,36% năm 2018 và 13,85% năm 2020. Tỷ lệ hiện nhiễm HIV trong nhóm MSM khác nhau ở các tỉnh thành phố nhưng thường tập trung ở các khu vực đô thị, các tỉnh, thành phố lớn.
Một trong những hình thức truyền thông nhằm tác động đến tất cả các đối tượng đích đó là mô hình tiếp cận theo mạng lưới. Đây là cách thức tiếp cận các nhóm đích có hành vi nguy cơ cao dựa vào mạng lưới sẵn có của họ để kết nối với các dịch vụ dự phòng và chăm sóc HIV/AIDS nhằm thực hiện chuyển gửi đến các dịch vụ chăm sóc và điều trị dự phòng phơi nhiễm HIV, điều trị ARV cho các đối tượng dương tính với HIV.Các “hạt giống” được tuyển chọn thông qua một số ít nhân viên tiếp cận cộng đồng mà tiêu chí là họ có mối quan hệ thân thiết (mạng lưới) với các khách hàng tiềm năng (trong giới), họ sẽ tiếp cận, giới thiệu những khách hàng có nguy cơ đến sử dụng các dịch vụ dự phòng, tư vấn tự xét nghiệm hoặc xét nghiệm tại các phòng khám OPC.
Một trong những phương pháp truyền thông thể hiện tính ưu việt hiện nay đó là sử dụng công nghệ truyền thông trực tuyến. Chỉ cần có máy tính, điện thoại thông minh nhân viên tiếp cận cộng đồng có thể dùng các mạng xã hội như zalo, facebook, twetter, blue để kết nối và tiếp cận đến quần thể MSM và bạn tình của họ để cung cấp thông tin về các chương trình can thiệp giảm hại dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP) đồng thời chuyển gủi họ đi xét nghiệm HIV khi có nhu cầu.
Tuy nhiên, hiện nay việc triển khai điều trị PrEP tại Nghệ An vẫn còn có những hạn chế nhất định. Do địa bàn rộng, nhất là các huyện miền núi cao, đời sống kinh tế, đi lại khó khăn, mất thời gian tiếp cận, do đó PrEP hiện chủ yếu đến được với bộ phận nhỏ người dân ở thành thị chứ chưa tiếp cận được nhiều tới các khách hàng ở nông thôn, công nhân trong các khu công nghiệp. Bên cạnh đó là sự kỳ thị đối với nhóm người có hành vi nguy cơ cao cũng là một trỏ ngại đáng kể.
Với mục tiêu điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV cho khách hàng có hành vi nguy cơ cao, hướng tới mở rộng khách hàng sử dụng dịch vụ, Khoa Phòng, chống HIV/AIDS - Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tiếp tục đẩy mạnh, đa dạng hóa hình thức tuyên truyền nâng cao hiểu biết của người dân, nhất là nhóm đối tượng có nguy cơ cao nhiễm HIV, về điều trị dự phòng trước phơi nhiễm với HIV, nhằm thu hút ngày càng đông người tiếp cận dịch vụ, tham gia điều trị hiệu quả, góp phần giảm thiểu lây nhiễm HIV trong cộng đồng, hướng tới mục tiêu chấm dứt dịch AIDS vào trước năm 2030.
Khoa Phòng chống HIV/AIDS
