Nguy cơ nhiễm độc methanol trong cuộc sống và cách phòng tránh

Thứ tư - 15/03/2023 04:55

Methanol được cơ thể chuyển hóa và thải trừ chậm, gây ngộ độc cũng chậm nên khi tiếp xúc mức độ ít nhưng kéo dài hoặc lặp lại (hay gặp trong lao động) sẽ tích lũy dần và gây ngộ độc nhiều ngày sau.

Methanol được cơ thể chuyển hóa và thải trừ chậm, gây ngộ độc cũng chậm nên khi tiếp xúc mức độ ít nhưng kéo dài hoặc lặp lại (hay gặp trong lao động) sẽ tích lũy dần và gây ngộ độc nhiều ngày sau.

Các tên gọi khác nhau của methanol

Methanol được gọi với nhiều tên khác nhau nên dễ bị nhầm lẫn bỏ qua. Do đó người dân cần nhận biết biết các tên gọi khác nhau của methanol có thể xuất hiện trên nhiều mặt hàng, vật dụng trong cuộc sống như: Mê-thi-líc, Alcohol methylique, Methyl alcohol, Methyl hydrate, Methyl hydroxide, Wood alcohol, Wood spirit, CH3-OH.
Methanol ở dạng lỏng trong suốt không màu (có khi được cho thêm chất màu để nhận dạng). Nguồn gốc methanol chủ yếu từ sản xuất công nghiệp.

Có thể tiếp xúc với methanol ở những đâu?

Methanol được dùng làm dung môi tẩy sơn, véc ni, trong sơn, dung môi công nghiệp, chất tẩy rửa, làm sạch, lau chùi, các loại nhiên liệu thay thế cho động cơ, làm nguyên liệu cho sản xuất nhiều hóa chất, sản phẩm khác nhau.
Methanol là hóa chất rất độc, không được uống, tác dụng sát trùng cũng rất kém. Tuy nhiên, ở Việt Nam, do lượng hóa chất methanol nhiều lại chưa được kiểm soát tốt, dẫn tới lượng lớn hóa chất methanol bị “tuồn” ra ngoài, vào tay kẻ xấu hoặc nhiều nhà sản xuất không chính đáng đóng chai thành các loại rượu rởm. Nhiều loại cồn sát trùng, cồn y tế rởm và có thể nhiều sản phẩm khác bị làm rởm, đã và đang gây tử vong, ngộ độc và di chứng nặng nề cho nhiều người và ảnh hưởng xấu đến công tác khám chữa bệnh cho người dân.
Thực tế, methanol là hóa chất được sử dụng rất rộng rãi trong đời sống, từ công nghiệp đến gia dụng, từ sản phẩm chính thức đến các sản phẩm phi pháp, sản phẩm rởm. Do lượng hóa chất cồn công nghiệp methanol rất nhiều, được bán với giá rất rẻ nên cồn methanol rất dễ bị kẻ xấu dùng thay cho ethanol, dẫn tới nhiều sản phẩm ethanol có nguy cơ bị làm giả (thay vì chứa ethanol, nay lại bị thay bằng methanol) và gây ngộ độc/nhiễm độc cho người sử dụng.
Do đó, người dân, người sản xuất cần hết sức cảnh giác và các cơ quan chức năng cũng cần tăng cường kiểm soát.
Cách thức methanol xâm nhập vào cơ thể
Methanol ở dạng lỏng, được hấp thu và gây ngộ độc dễ dàng qua đường tiêu hóa (chủ yếu do uống phải rượu rởm, cồn sát trùng rởm) và qua da (do tiếp xúc trực tiếp với dung dịch cồn sát trùng trên da hoặc dùng cồn rởm chứa methanol để sát trùng trên diện da rộng hoặc nhiều lần) hoặc qua đường hô hấp (do hít phải hơi, không khí chứa cồn methanol với nồng độ vượt ngưỡng cho phép).
Methanol được cơ thể chuyển hóa và thải trừ chậm, gây ngộ độc cũng chậm nên khi tiếp xúc mức độ ít nhưng kéo dài hoặc lặp lại (hay gặp trong lao động) sẽ tích lũy dần và gây ngộ độc nhiều ngày sau. Hoặc người có thể tiếp xúc với methanol liều cao một lần nhưng không biết và tới 1-2 ngày sau mới biểu hiện nhiễm độc.

*Điều trị cho bệnh nhân ngộ độc methanol tại Trung tâm Chống độc, BV Bạch Mai*

Biểu hiện nhiễm độc của methanol

- Ngộ độc/nhiễm độc cấp tính: Mờ mắt, giảm thị lực, mù, đau đầu, buồn nôn, nôn, rối loạn ý thức, hôn mê, co giật, tổn thương não, nhiễm toan chuyển hóa, sốc, tổn thương đa tạng, tử vong hoặc di chứng mù mắt, giảm thị lực, hôn mê, rối loạn vận động,…
- Ngộ độc/nhiễm độc mạn tính: Đau đầu, chóng mặt, choáng váng, mất ngủ, viêm kết mạc, nhìn mờ, mù.
- Trên thai nhi: Các nghiên cứu trên động vật cho thấy methanol có thể gây dị tật trên xương, tim mạch, tiết niệu và thần kinh trung ương.

Cách phát hiện nhiễm độc/ngộ độc methanol

Các biểu hiện ngộ độc thường là muộn nên người dân cần chủ động đi khám khi có nghi ngờ.
Người lao động tiếp xúc với methanol cần được khám sức khỏe thường xuyên, trong đó bắt buộc khám đánh giá kỹ về mắt và thần kinh trung ương.
Phòng tránh nhiễm độc/ngộ độc methanol
- Các cơ quan quản lý: Có các biện pháp kiểm soát chặt chẽ hóa chất cồn công nghiệp methanol, tránh rơi vào tay kẻ xấu để tạo ra các sản phẩm rởm, không an toàn. Tăng cường công tác quản lý về an toàn lao động. Các sản phẩm chứa methanol cần phải có nhãn mác cảnh báo rõ ràng về tên gọi, thành phần cụ thể, tác hại với sức khỏe, biện pháp phòng tránh, đảm bảo an toàn khi sử dụng và các sơ cấp cứu.
- Người sử dụng các sản phẩm methanol:
+ Tuân theo đúng các hướng dẫn sử dụng và bảo quản an toàn, đảm bảo điều kiện lao động sản xuất an toàn.
+ Methanol xâm nhập vào cơ thể dễ dàng qua da, đường hô hấp, tiêu hóa. Tất cả các loại khẩu trang, mặt nạ phòng độc đơn thuần, găng tay thấm nước đều không có tác dụng ngăn cản hoặc lọc được methanol. Người sử dụng có thể đi găng nhựa/cao su kín ngăn methanol hấp thu qua da nhưng vẫn có thể hít phải methanol qua đường hô hấp.
Trong môi trường không khí nhiễm methanol mức độ nguy cơ ảnh hưởng sử khỏe, chỉ có trang phục phòng hộ (quần áo liền mũ, găng và giầy/ủng) kín hoàn toàn kết hợp hệ thống cung cấp dưỡng khí độc lập bao gồm mặt nạ phòng độc kín được kết nối với nguồn dưỡng khí được bơm từ bên ngoài mới có thể đảm bảo an toàn cho người lao động.
Trong điều kiện ở Việt Nam hiện nay, luôn cảnh giác với tất cả các loại cồn, các sản phẩm được cho là ethanol hoặc gắn nhãn mác là ethanol, vì các sản phẩm này rất dễ có nguy cơ bị làm giả và có chứa methanol.

Thu Hiền (theo báo SK&ĐS)